Ursprung
Documentatiecentrum Vlaamse Rand, Rand-abc-fiche, 2009
Organisation
Documentatiecentrum Vlaamse Rand
Jahr
2009
Sprache
NL
Situering
De Nationale Plantentuin van België bevindt zich in het Vlaams-Brabantse Meise en is met zijn 92 ha en 18.000 soorten planten een van de grootste plantentuinen in de wereld. De tuin staat onder leiding van Prof. Dr. Jan Rammeloo en is vermaard voor zijn wetenschap en horticultuur, telt twee onderzoeksafdelingen, een herbarium, een bibliotheek en uitgebreide levende verzamelingen. Er is tevens een zaadbank om diverse zeldzame en bedreigde soorten te bewaren en in leven te houden. Het domein van de plantentuin biedt een waaier aan activiteiten, rondleidingen, wetenschappelijke meetings, enz. Achter dit prachtige en imposante natuurmonument schuilt een geschiedkundig en communautair verhaal.
Geschiedenis
Voor de Franse Revolutie telde België slechts één botanische tuin, namelijk die van de Katholieke Universiteit van Leuven. In 1796 wordt, tijdens de Revolutie, een Brusselse plantentuin opgericht, gelegen op de 'Hofberg' en door de eerste directeur 'Le Jardin Botanique de Bruxelles' genoemd. Onder Nederlands bewind moet deze tuin wijken voor de grote industriële tentoonstelling van 1830 en later wordt op diezelfde plaats de huidige Koninklijke Bibliotheek gebouwd.
De verzamelingen van de 'Hofberg-'tuin blijven wel bewaard in een nieuwe botanische tuin, opgericht door een Koninklijke Maatschappij der Nederlanden. Deze tweede tuin situeerde zich op de locatie van de huidige Kruidtuin van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
In 1870 worden zowel tuin als gebouw opgekocht door de Belgische Staat om de onstane financiële tekorten te verhelpen. De tuin krijgt hierdoor de naam 'Jardin Botanique de l'Etat/Rijksplantentuin' en de focus verschuift van economie naar wetenschappelijk onderzoek in plantkunde en tuinbouw. Doorheen de jaren breidt de verzameling van de plantentuin zich uit, maar het intussen verstedelijkte Brussel biedt geen extra ruimte. In 1938 koopt de Belgische Staat het domein van Bouchout, voordien eigendom van de Koninklijke familie. Vanaf 1939 worden geleidelijk delen van de collectie overgebracht van Brussel naar deze nieuwe locatie, gesitueerd in de gemeente Meise.
Door de Tweede Wereldoorlog loopt de verdere overbrenging enige vertraging op en wordt het Kasteel van Meise volledig verwoest. Na de oorlogsjaren vindt een wederopbouw plaats en een verdere uitbreiding van de verzameling planten.
In 1967 krijgt het instituut haar huidige, officiële naam: 'Nationale Plantentuin van België/ Jardin Botanique National de Belgique'.
Communautair getouwtrek
De laatste jaren verscheen de plantentuin meermaals in de media, doch niet omwille van de talrijke bezienswaardigheden, dan wel in een veeleer juridische, politieke en communautaire context. De tuin situeert zich in het Vlaams-Brabantse Meise en is een federale instelling. In 2000 werd beslist de plantentuin over te dragen aan de Vlaamse Gemeenschap, mits een aantal randvoorwaarden.
Na het Lambertmontakkoord in 2001 (i.e. de vijfde staatshervorming sinds 1970), bereikten de Vlaamse en de Franse Gemeenschap hierover een ontwerpakkoord*: de wetenschappelijke verzameling, het herbarium en de bibliotheek zouden eigendom van de federale overheid blijven, maar in bruikleen worden gegeven aan de Vlaamse overheid. De Franse gemeenschap mocht, voor haar rekening, enkele wetenschappers in Meise tewerkstellen.
Door interpretatieverschillen over het akkoord raakte de situatie echter geblokkeerd. De paritair samengestelde wetenschappelijke raad van de plantentuin zou een beslissing moeten nemen over de verdeling van het wetenschappelijke patrimonium.
Gezien de zeer omvangrijke collectie is het onmogelijk een volledige inventaris van het patrimonium op te stellen. Daarom zou een college van internationale experts een methode moeten uitwerken waarmee de eigenaar van de delen van de wetenschappelijke collectie kan worden bepaald.
Ook over het taalkader bestaat onenigheid. Als de plantentuin een federale instelling is, moet er een gelijke verdeling bestaan tussen het aantal Nederlands- en Franstalige werknemers. Dat is momenteel niet het geval. Bij een overheveling naar de Vlaamse Gemeenschap en een akkoord met de Franse Gemeenschap is een dergelijke evenredige taalverhouding ook niet aan de orde. Zolang er echter geen officieel akkoord bestaat tussen beide gemeenschappen, blijft het taalkader een discussiepunt en een aanleiding om de overdracht tegen te houden.
Doorheen de jaren ontstond bijgevolg een soort 'bestuurlijk vacuüm' rond de plantentuin. De noodzakelijke investeringen in de tuin en het domein door de federale overheid bleven achterwege zodat de infrastructuur en de werking ervan steeds meer te lijden hadden onder deze communautaire spanningen. Onder impuls van de Vlaamse overheid, die zich als zaakwaarnemer opstelde, worden sinds 2006 evenwel de nodige instandhoudingwerken en een grondige renovatie van bepaalde infrastructuur uitgevoerd.* Art. 18, § 4quinquies van de Bijzondere Wet van 13 juli 2001 zegt letterlijk het volgende 'De Nationale Plantentuin van België (Meise) wordt overgedragen nadat hierover een samenwerkingsakkoord is gesloten tussen de gemeenschappen.'
Veröffentlichungsart
Karte
Kategorie
Landwirtschaft und Gartenbau
Umwelt und Natur
Region
Vlaamse Rand
Meise
Share this