Syriëvertrekkers uit Brussel: Een stand van zaken

Auteur(s)
Mansoury Elly
Bron

BRIO-matrixfiche, 20 december 2017

Organisatie
BRIO
http://www.briobrussel.be
Jaar
2017
Taal
NL
matrix abc fiches

België en in het bijzonder Brussel haalde de laatste 5 jaar verschillende malen de internationale media onder meer naar aanleiding van het meeste aantal jongeren dat vertrokken is naar Syrië of Irak, in verhouding met het bevolkingsaantal (ICCT, 2016). Momenteel zijn allerlei beleidsmakers, middenveldorganisaties, onderwijsinitiatieven, sociale sectoren, wetenschappers uit diverse disciplines en in verschillende landen op zoek naar een antwoord om dit fenomeen de baas te kunnen. Met deze fiche wordt alvast een synthese gegeven van de situatie betreffende de Syriëvertrekkers(2) uit de 19 Brusselse gemeenten.

Radicalisering

Het concept 'radicalisering' is momenteel niet weg te slaan uit onze dagelijkse woordenschat (Coolsaet, 2016: 5). Desalniettemin is er tot op heden geen academische consensus m.b.t. de betekenis van deze term (Sedgwick, 2010: 479; Neumann, 2013: 874; Schmidt, 2013; Crone, 2016: 587). Gustafsson & Ranstorp (2017) beschrijven in hun rapport betreffende de EU-burgers die naar Syrië of Irak vertrokken zijn, dat Hegghammer (2016) en Neumann (2016) een correlatie aantonen tussen betrokken zijn bij IS/Daesh en het hebben van een lage sociaal – economische status. Deze auteurs geven aan dat er diverse factoren zijn die meespelen in de beslissing van een jongere om te vertrekken of waarom die begrip kan opbrengen voor terrorisme. In de wetenschappelijke literatuur wordt radicalisering gedefinieerd als een proces dat vervlochten is met polarisatie (McCauley & Moskalenko, 2008).
Het onderzoeksprogramma DEBEST (Democratic Empowerment of Brussels Education, Teachers and Students, VUB) wil de rol van het onderwijs onderzoeken in processen die zich afspelen bij polarisatie.

België in internationaal perspectief

Het ICCT – rapport van 2016 concludeert dat alle betrokken EU-landen samen tussen 3.922 en 4.294 EU-burgers tellen die betrokken zijn bij een afreis naar Syrië. Dit betekent niet dat deze individuen effectief naar Syrië of Irak gegaan zijn. Omwille van het ontbreken van een uniforme definitie omtrent ‘Foreign Fighters’ tussen de verschillende EU-landen, kunnen we enkel spreken over schattingen. Wat wel meer zekerheid biedt is dat België, Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk tot de EU-landen behoren met de meeste betrokkenen. Deze landen tellen samen 2.838 ‘Foreign Fighters’. Ditzelfde rapport plaatste België op de eerste plaats in verhouding met het aantal inwoners.

België in nationaal perspectief

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest telt 269 betrokkenen waardoor het een gelijkaardig aantal heeft als Vlaanderen dat 264 betrokkenen telt. In tegenstelling tot deze twee regio’s is het aantal vertrekkers in Wallonië aanzienlijk lager met een totaal van 79 personen.

Aantal Belgische Syriëvertrekkers (1)

In september 2015 registreerde het OCAD (Coördinatie Orgaan voor de DreigingsAnalyse) ongeveer 270 Belgische burgers die in Syrisch oorlogsgebied zijn. In dezelfde periode zijn er ongeveer 129 teruggekeerd en hebben er 62 proberen afreizen. Daarnaast waren er 352 als 'vermoedelijke kandidaat' geregistreerd.

Momenteel zijn die cijfers grosso modo gestabiliseerd met het opmerkelijke verschil dat het aantal vermoedelijke kandidaten nog slechts 121 Belgen omvat – een daling met 60%. Van de huidige 619 betrokkenen zijn er nog 288 in Syrië waarvan er 131 overleden zijn.

Aantal Syriëvertrekkers uit Brussel

De cijfers van OCAD geven aan dat er momenteel 269 Brusselaars in Syrië zijn, of teruggekeerd zijn, of getracht hebben om naar Syrië af te reizen, of vermoedelijk kandidaat zijn. Van de 269 zijn er 64 gestorven waarvan 10 tussen de 12 en 18 jaar oud.
De gemeenten die tot op heden het meeste te maken hebben gehad met een vertrek of terugreis zijn: Schaarbeek, Sint-Jans-Molenbeek, Anderlecht en Laken.
De gemeenten die de meeste vertrekkende jongeren hebben zijn Sint-Jans-Molenbeek met 32, Schaarbeek met 17 en Brussel met 14. De gemeenten Sint-Jans-Molenbeek met 17, Schaarbeek met 16 en Anderlecht met 8 hebben het hoogste aantal terugkeerders.
De gemeenten van de kanaalzone (Laken, Schaarbeek, Anderlecht, Sint-Jans-Molenbeek, Koekelberg, Oudergem, Sint-Joost-ten-Node, Vilvoorde) hebben 211 betrokkenen waarvan er 53 overleden zijn. Van deze overledenen waren er 6 tussen de 12 en 18 jaar oud.
  CAT 1 CAT 3 CAT 4 CAT 5 TOTAL
Brussels Hoofdstedelijk Gewest
127
67
29
46
269
Anderlecht
12
8
2
6
28
Oudergem
 
1
 
 
1
Sint-Agatha-Berchem
4
 
 
1
5
Brussel
14
1
5
2
22
Etterbeek
4
 
 
2
6
Evere
3
1
 
3
7
Vorst
4
1
1
3
9
Ganshoren
 
2
 
 
2
Haren
 
 
1
 
1
Elsene
4
5
 
1
10
Jette
4
1
1
1
7
Koekelberg
 
2
 
2
4
Laken
13
6
3
3
25
Sint-Jans-Molenbeek
32
17
9
14
72
Neder-Over-Heembeek
1
1
2
 
4
Sint-Gillis
6
1
 
 
7
Sint-Joost-ten-Node
7
  
1
2
10
Schaarbeek
17
16
3
5
41
Ukkel  
4
1
  
5
Sint-Lambrechts-Woluwe
1
      
1
Sint-Pieters-Woluwe
1
 
 
1
2

 

syrië radicalisering

Legende

  • Categorie 1: Vermoedelijk in Syrië
  • Categorie 3: Vermoedelijk teruggekeerd uit Syrië
  • Categorie 4: Vermoedelijk getracht om naar Syrië af te reizen
  • Categorie 5: Vermoedelijk kandidaat

Literatuur

 
  • McCauley, C. & Moskalenko S. (2008) Mechanisms of Political Radicalization: Pathways Toward Terrorism. Terrorism and Political Violence. 20 (3) 415 – 433.
Elly Mansoury, 20 december 2017
 

Voetnoten

(1) Bron: cijfers OCAD van 4 september 2015 tot 16 oktober 2017.
(2) Zowel in de wetenschappelijk literatuur als in de beleidsdocumenten en rapporten van België en de EU worden de termen geradicaliseerde jongeren, radicalisering, Foreign (Terrorist) Fighters, Syriëvertrekkers e.d. door elkaar gebruikt. In deze fiche gebruiken we de term ‘Syriëvertrekkers’ waarmee we ook jongeren die naar Irak vertrokken zijn bedoelen.
Publicatie type
Fiche
Categorie
Internationale rol
Veiligheid
Regio
Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Share this
Gerelateerde publicaties

Syriëvertrekkers uit de Vlaamse Rand: Een stand van zaken

vorige pagina
naar boven