Wonen in de Vlaamse Rand rond Brussel

Woningen in de Vlaamse Rand worden de laatste jaren almaar duurder. Uit recente cijfers van de Algemene Directie Statistiek blijkt dat huizen en bouwgronden in de Vlaamse Rand meer kosten dan elders in Vlaanderen. Dit heeft tot gevolg dat bewoners vaak elders op zoek moeten gaan naar een betaalbare woning. In de periode 2008-2012 trekken er zo’n 6.000 mensen méér van de brede rand naar de rest van Vlaams-Brabant dan omgekeerd. Hiertegenover staat een grote instroom vanuit het BHG, waar de woningprijzen doorgaans nog hoger liggen. In de periode tussen 2008 en 2012 bedraagt het migratiesaldo van de Rand met Brussel meer dan 33.000 personen. Het gaat dan vooral om twintigers, dertigers en jonge kinderen. Dit resulteert in de aangroei van het aantal werkenden in de randgemeenten. Een opvallende en recente evolutie is de toename van het aantal verhuizers van niet-Belgische origine; vooral het aantal personen van Oost-Europese origine steeg sterk. De aangroei vanuit het buitenland beperkt zich in de brede rand tot zo’n 4.000 personen tussen 2008 en 2012. De bevolkingsstijging in de Rand wordt bijgevolg vooral bepaald door de instroom uit Brussel. De verschuivingen die zich in de Rand voordoen, hebben naast een sociaal-economische, ook een taal-culturele impact: de uitwijkelingen zijn hoofdzakelijk Nederlandstalig terwijl de inwijkelingen vaker een andere thuistaal dan het Nederlands hebben. Om de impact van deze processen op het lokale sociale weefsel enigszins te compenseren, nam de Vlaamse overheid maatregelen om de woningmarkt te reguleren (o.a. de gemeentelijke toewijzingsreglementen, Vlabinvest en Wonen in eigen streek).

De prijzen van woningen in de Vlaamse Rand liggen over het algemeen hoger dan elders in Vlaams-Brabant en in het Vlaamse gewest. In de Vlaamse Rand zijn de duurste gemeenten van Vlaanderen te vinden: Kraainem, Wezembeek-Oppem, Linkebeek en Meise. Zo was in 2013 een villa in de Vlaamse Rand gemiddeld bijna 115.000 euro duurder dan een villa in het Vlaams Gewest. Er is uiteraard een groot verschil tussen de gemeenten onderling. Zo is er een aanzienlijke discrepantie tussen de prijzen in de faciliteitengemeenten en de overige gemeenten in de Vlaamse Rand; in de faciliteitengemeenten liggen de prijzen doorgaans heel wat hoger. De prijzen van de villa’s overstijgen er een gemiddelde verkoopprijs van 600.000 euro. De gemeente waar je het goedkoopst een huis of appartement kan aanschaffen in de Vlaamse Rand is Asse. Voor een gewoon woonhuis betaal je er volgens de laatste cijfers van de FOD Economie (24/04/2015) gemiddeld 219.122 euro en voor een appartement 172.756. Bouwgronden zijn het goedkoopst in Dilbeek (103€/m2) en het duurst in Kraainem (340€/m2). Ook daar kan je de duurste woonhuizen en villa’s vinden; voor een gewoon woonhuis tel je er gemiddeld 362.879 euro neer en voor een villa 709.504 euro. Voor appartementen, flats en studio’s betaalt men het meest in Sint-Genesius-Rode (289.138 euro).

Sociale huisvesting

In 2009 werd het grond- en pandenbeleid goedgekeurd door het Vlaams Parlement. Dit decreet bevat tal van maatregelen waaronder een sociaal objectief per gemeente. Concreet worden er een aantal te realiseren sociale woningen per gemeente opgelegd voor de periode 2009-2020. Zowel sociale huurwoningen, sociale koopwoningen als sociale kavels vormen categorieën van het sociaal objectief. Voor het aantal sociale koopwoningen en het aantal kavels geldt een provinciaal objectief vermits het geen eenduidige berekening per gemeente kent. Voor de sociale huurwoningen voorziet het decreet in een berekening van het aantal sociale huurwoningen per gemeente. Uit deze berekening komt een richtcijfer dat de gemeente in kwestie dient na te streven. Elke gemeente heeft echter wel het recht om gebruik te maken van een aantal uitstel- en afwijkingsmogelijkheden. In 2013 werden Wemmel, Linkebeek, Sint-Genesius-Rode, Drogenbos en Wezembeek-Oppem ‘onder curatele’ geplaatst omdat zij te weinig extra sociale woningen realiseerden. D.w.z. dat de Vlaamse regering op zoek ging naar een sociale huisvestingsmaatschappij die bepaalde taken kon overnemen. In 2014 werd een nieuwe voortgangstoets uitgevoerd, hieruit blijkt dat slechts twee gemeenten uit de Vlaamse Rand niet op koers zijn en niet voldoende inspanningen leveren om hun bindend sociaal objectief te realiseren, nl. Overijse en Wezembeek-Oppem.

 

De huidige cijfers i.v.m. sociale huisvesting zien er uit als volgt: In het hele Vlaamse Gewest zijn er meer dan 148.000 sociale woningen en in Vlaams-Brabant zijn dat er 15.931. Ongeveer 42,5% (of 6.763) van de sociale woningen in Vlaams-Brabant is gelegen binnen de Vlaamse Rand. De gemeente in de Rand met het hoogst aantal sociale woningen is Vilvoorde (1.562); het laagst aantal is – zoals de cijfers van de wachtlijsten ook bevestigen – terug te vinden in Wemmel (20). 773 of 11,4% van de sociale woningen van de Vlaamse Rand liggen in één van de faciliteitengemeenten. De gemiddelde activiteit inzake sociaal wonen in ‘de zes’ ligt relatief laag. Hiervoor zijn meerdere redenen, zoals o.a. de prijs en de lage beschikbaarheid van de gronden maar ook de weinig lokale vraag naar sociale woningen. Desondanks zijn er toch projecten gerealiseerd, lopend of gepland.

In Vlaanderen duurde het tussen 2011 en 2013 gemiddeld bijna drie jaar of 1.056 dagen om een sociale woning toegewezen te krijgen. De 19 gemeenten van de Vlaamse Rand scoren iets beter, maar de cijfers sluiten hierbij vrij nauw aan, nl. 1.033 dagen. De wachttijd ligt in de faciliteitengemeenten over het algemeen relatief laag, enkel Wemmel vormt een grote uitschieter met 2.542 dagen en komt hiermee in de top 5 te staan van de gemeenten met de langste wachttijden. In de andere randgemeenten is de wachttijd het langst in Machelen (1.678). De gemeenten waar men het minst lang dient te wachten zijn Wezembeek-Oppem (466), Beersel (500) en Hoeilaart (547).

 

Karen Chaltin, 18 maart 2015

(aangepast op 7 juli 2015)

Kaart met de gemiddelde prijs van gewone woonhuizen in €

BRON: FOD Financiën (Kadaster) via FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie