Bron
BRIO-matrixfiche, januari 2018
Organisatie
Documentatiecentrum Vlaamse Rand
Jaar
2018
Taal
NL
Inleiding
BRIO en het Documentatiecentrum Vlaamse Rand gingen na welke thema’s de Vlaamse Rand ‘beroeren’. Wordt de Rand als politieke en sociale eenheid ervaren? Wat zijn er de dominante uitdagingen en troeven? Kortom, wat leeft er in en om de Rand? Om daar antwoorden op te vinden, werden burgemeesters uit de 19 gemeenten geïnterviewd en werd een online bevraging bij stakeholders georganiseerd.
Uit het onderzoek bleken mobiliteit, de demografische veranderingen en het behoud van de lokale eigenheid de grootste uitdagingen. De ligging bij Brussel en het behoud van het dorpse en groene karakter kwamen als de voornaamste troeven naar voren. In deze fiche wordt ingegaan op de resultaten van het onderzoek voor de 6 faciliteitengemeenten. Wijken de standpunten van de beleidsverantwoordelijken of stakeholders uit 6 faciliteitengemeenten af van die van de andere randgemeenten? Wordt daar anders aangekeken tegen de prioritaire thema’s voor de Vlaamse Rand?
De burgemeestersbevraging
De uitdagingen
Op basis van de interviews met de burgemeesters (1) van de gemeenten met taalfaciliteiten kunnen alvast geen grote afwijkingen worden vastgesteld ten opzichte van de antwoorden voor de 19 Vlaamse Randgemeenten samen, al zijn er wel enkele verschillen. Bekijken we de voornaamste uitdagingen bij de 6, dan staat ‘mobiliteit’ net als voor de gehele Vlaamse Rand bovenaan de lijst van uitdagingen. Voor 4 van de 6 ondervraagde beleidsmensen is mobiliteit de topprioriteit en 1 burgemeester benoemt het als 2de belangrijkste uitdaging. Slechts 1 van de geïnterviewden zet het thema niet in de top 3 van uitdagingen.
De ‘demografische veranderingen’ en ‘het behoud van de lokale eigenheden’ komen eveneens aan bod als belangrijke uitdagingen. In het kader van deze laatste bekommernis, wordt in de faciliteitengemeenten quasi niet verwezen naar het behoud van het Vlaamse karakter als onderdeel van die eigenheden, terwijl dat bij de andere lokale verantwoordelijken vrijwel meteen ter sprake komt wanneer het lokale en dorpse karakter ter sprake komt. Ook het aanzwengelen van het verenigingsleven komt in de gesprekken in de 6 nauwelijks aan bod, terwijl het in de rest van de Rand wel wordt omschreven als een belangrijk element van samenlevingsopbouw.
Verder anders dan bij de Rand in globo zijn 2 thema’s wel meer aanwezig wanneer we peilen naar de 3 voornaamste uitdagingen. Het ‘bewaren van de communautaire vrede’ wordt 1 keer als topprioriteit vermeld en komt 1 keer op plaats 3 voor. De communautaire problematiek wordt als een ‘geweldige energievreter’ omschreven, waarin je je als bestuur best niet laat meeslepen. Dat is wel een opvallende vaststelling: de polarisatie tussen de twee taalgemeenschappen lijkt weinig aanwezig. Ook in de andere gemeenten werd ‘verfransing’ in het discours vervangen door ‘internationalisering’.
Voor de helft van de beleidsverantwoordelijken uit de faciliteitengemeenten zijn ‘grote infrastructuurwerken in de gemeente’ (werken aan het eigen patrimonium) eveneens hoofdzaken (3 keer vermelding op plaats 2 bij de uitdagingen). Het gaat om gemeenten waar kortelings gemeentepleinen worden aangelegd, een nieuw gemeentehuis in stelling staat of andere grote werken zijn gepland.
De troeven
De grote troeven van de Rand bleken voor de 19 gemeenten samen:
- de ligging nabij Brussel
- het dorpse karakter
- het groene karakter
5 van de 6 randgemeenten sluiten aan bij de algemene tendensen en geven ‘de ligging bij Brussel’ aan als een van de voornaamste troeven. 3 keer op 6 staat het op eerste plaats. Verder plaatsen ook 5 van de 6 gemeenten ‘het dorpse of groene karakter’ bij de voornaamste troeven. De resultaten liggen voor wat de troeven betreft dus in de lijn van het geheel van de Rand.
Peilen we naar de voornaamste troeven, dan worden ‘veiligheid’ en ‘onderwijs’ elk slechts 1 keer worden genoemd in de top 3. ‘Welzijn’, ‘huisvesting’, ‘werkgelegenheid’ en ‘verenigingsleven zijn eveneens thema’s die in de 6 niet echt de beleidsagenda domineren. Ze verschijnen in geen van de 6 faciliteitengemeenten in de top 3-lijstjes.
Beleidsprioriteiten
Bij vragen naar beleidsprioriteiten voor de toekomst, blijkt ook een onderlinge solidariteit tussen alle 6 betrokken gemeenten t.a.v. het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor wat de luchthavenproblematiek, en meer specifiek de spreiding van de vluchten, betreft. Bepaalde beleidsmakers nemen in deze discussie een zeer kritische houding t.o.v. Brussel aan. Deze gezamenlijke opstelling is er ook ten aanzien van samenwerkingen tussen de 19 en verder. Vooral het Toekomstforum Halle-Vilvoorde komt ter sprake en de verwachtingen om de gedeelde uitdagingen aan te pakken, zijn groot.
De geïnterviewden uit de 6 bevestigden de band met Brussel en met Vlaanderen en onderstreepten ook de voordelen van de kleinere schaal. Enkele citaten opgetekend tijdens de interviews met de beleidsmakers in de faciliteitengemeenten illustreren dit: 'De gemeente ligt ver genoeg, maar niet te ver van Brussel.' en 'De voordelen uit te spelen van een kleine gemeente, waar men zich goed kan voelen, zonder de nadelen van een grote gemeente te hebben.'
De stakeholders
Na de interviews met burgemeesters werd een online stakeholderbevraging georganiseerd. Het onderzoek beoogde geen representativiteit, maar kon in totaal wel iets meer dan 200 actoren uit de Vlaamse Rand verleiden om hun standpunt met ons te delen. Het ging daarbij om gemeenteraadsleden, mensen werkzaam in lokale administraties of intercommunales, actiegroepen, verenigingen of lokale media, etc. maar ook om ambtenaren en andere belanghebbenden die via hun werk op een bovengemeentelijk niveau met de Rand te maken hebben. Iets meer dan 7% van deze respondenten woont in een van de 6 gemeenten.
De troeven
Als troeven komen hier in de top-3 het groene karakter en de ligging bij Brussel terug. Deze kenmerken werden ook in de andere gemeenten van de Vlaamse Rand als voornaamste troeven aangeduid. Verder blijkt ook het aanbod aan sport en cultuur voor veel stakeholders overtuigend. Ook dit kenmerk sluit aan bij de antwoorden voor de gehele Rand.
Qua morfologie worden de faciliteitengemeenten vaak ingedeeld bij de residentiële gemeenten uit de Rand. De antwoorden uit beide groepen zijn voor een deel gelijklopend.
Op zoek naar verschillen in het profiel van de respondenten uit de 6 valt het bijvoorbeeld op dat de participatie aan het verenigingsleven bij deze groep minder is dan in de andere gemeenten – een vaststelling die evenzeer geldt voor de stakeholders uit de residentiële gemeenten.
Bij de troeven wordt door stakeholders uit de faciliteitengemeenten ook een lagere ranking toegekend aan het verenigingsleven. Ook de open ruimte en het dorpse karakter worden door deze groep minder als pluspunten vermeld in vergelijking met de andere stakeholders, maar bvb. ook in vergelijking tot de beleidsmakers uit deze 6 gemeenten, die het dorpse en groene karakter wel als een van de voornaamste troeven aangaven.
(1) De interviews met de burgemeesters werden afgenomen in de periode tussen 5 mei en 7 juli van 2017. Op dat moment was de burgemeester van Linkebeek nog niet benoemd. Daar spraken we met de eerste schepen.
De uitdagingen
Bekijken we de uitdagingen voor de stakeholders als geheel, dan staat mobiliteit hier ook helemaal bovenaan de lijst. Verder volgen onderwijs en het groene karakter van de gemeente. Huisvesting is bij de stakeholders uit de 6 gemeenten eveneens een belangrijke bekommernis en ook het behoud van de taal en culturele identiteit. Wat de uitdagingen betreft, scoort het thema ‘armoede’ hoger bij stakeholders uit de faciliteitengemeenten.
Opvallend mag ook genoemd worden dat respondenten uit de faciliteiten, net als die uit de residentiële gemeenten, minder de noodzaak voelen om samen te werken met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in verhouding tot de andere respondenten.
Verder, en dat ligt voor de hand, blijken de ondervraagden uit de 6 gemeenten ook significant meer de gemeenschapskranten te lezen.
Slotsom?
De antwoorden van zowel burgemeesters als stakeholders uit de 6 gemeenten verschillen uiteindelijk niet sterk van de bevraagden uit de andere gemeenten. Als er al verschillende standpunten worden gedetecteerd, dan gaat het eerder om kleine verschillen of nuances.
Rudi Janssens, Ann Mares & Dimokritos Kavadias, januari 2018
Voetnoten
Meer lezen
Rudi Janssens, Dimokritos Kavadias, Ann Mares, ism Kenneth Hemmerechts en Karla Goetvinck, In de ban van de Rand. Verkennend onderzoek naar uitdagingen en kansen in de Vlaamse Rand rond Brussel, BRIO-onderzoeksrapport, 2018.
Publicatie type
Fiche
Categorie
Politiek / Bestuur
Taal
Regio
Vlaamse Rand
Share this