Bron
BRIO-matrixfiche, januari 2018
Organisatie
Documentatiecentrum Vlaamse Rand
Jaar
2018
Taal
NL
Inleiding
Door middel van interviews met burgemeesters uit de 19 gemeenten en een online bevraging bij zo’n 200 stakeholders ging BRIO in samenwerking met documentatiecentrum Vlaamse Rand op zoek naar wat er leeft in en om de Rand. De bedoeling van het onderzoek was de diversiteit aan ideeën en opvattingen over de Rand in kaart te brengen, de uitdagingen en troeven na te gaan en de beleidsprioriteiten voor de toekomst. In deze fiche worden de krachtlijnen van de stakeholdersbevraging uiteengezet. De vragenlijst werd geïnspireerd door de thema’s die in de interviews met de burgemeesters werden aangehaald en werd verspreid onder een bredere groep van actoren uit de Vlaamse Rand: gemeenteraadsleden, administraties, intercommunales, actiegroepen, media, etc. De resultaten zijn uiteraard niet representatief voor de mening van de bewoners van de Rand.
Profiel van de respondenten
209 stakeholders vulden de vragenlijst volledig in. Er zijn drie types van stakeholders te onderscheiden. Een eerste groep zijn de lokale politici die het beleid in de Rand op de verschillende beleidsniveaus vorm geven. Een tweede groep zijn de ambtenaren, eveneens van verschillende overheden (lokaal, provincie, Vlaanderen), die het concrete beleid uitvoeren. Een laatste groep tenslotte zijn geëngageerde burgers die zich actief inzetten in de economische, sociale en culturele netwerken van de Rand. Zo’n 80% van de respondenten woont in een van de 19 gemeenten.
|
Typologie
|
Aantal
(Kolom%)
|
Vrouwen
(%tov Mannen)
|
Gemiddelde leeftijd
|
Universitair
(% tov andere opleidingsniveau’s)
|
|
Politici
|
29,6%
|
34,5%
|
56,6 jaar
|
24,1%
|
|
Ambtenaren
|
43,2%
|
48,2%
|
44,1 jaar
|
63,0%
|
|
Burgers
|
27,2%
|
43,4%
|
65,4 jaar
|
46,0%
|
Tabel 1. Typologie stakeholders naar persoonskenmerken
Verder blijken de ondervraagden in grote getale te participeren aan het lokale verenigingsleven. 2/3 van hen ging het afgelopen jaar minstens een aantal keer naar een activiteit in een cultureel of gemeenschapscentrum in de Rand en slechts 7% is er afgelopen jaar niet geweest. Ruim 80% van hen is lid van een of meerdere lokale verenigingen, 1/3 zelfs als bestuurslid.
Meest typerend kenmerk voor de Rand: drie antwoorden scoren stuk hoger dan de rest
|
Kenmerk
|
Aantal
|
Kenmerk
|
Aantal
|
|
Instroom van anderstaligen
|
22,1%
|
Hooggeschoolde bevolking
|
2,9%
|
|
Negatief effect BHG
|
18,6%
|
Rijk cultureel aanbod
|
2,9%
|
|
Mobiliteit
|
16,2%
|
Milieuproblemen
|
2,0%
|
|
Groen karakter
|
4,9%
|
Authentiek en dorps karakter
|
1,5%
|
|
Aangename leefomgeving
|
4,9%
|
Werkgelegenheid
|
1,5%
|
|
Nood investering huisvesting
|
4,9%
|
Voldoende welzijnsvoorzieningen
|
1,5%
|
|
Positief effect BHG
|
4,4%
|
Criminaliteit
|
1,5%
|
|
Nood investering welzijn
|
4,4%
|
Rijk verenigingsleven
|
1,0%
|
|
Nood investering onderwijs
|
3,9%
|
Verstedelijking
|
1,0%
|
Tabel 2. Meest typerende kenmerk van de Rand (kolompercentage)
Als de stakeholders de Rand met slechts één term mogen typeren, dan steken er drie kenmerken ver boven de anderen uit: de instroom van anderstaligen, het negatieve effect van de nabijheid van Brussel, en de mobiliteitsproblemen. Met uitzondering van mobiliteit zijn er toch significante verschillen naargelang het type stakeholder. Niet alleen benadrukken de ambtenaren minder de instroom van anderstaligen als belangrijkste typering, vooral met het negatieve effect van de nabijheid van Brussel zijn ze veel minder akkoord. Er is verder ook een duidelijke relatie tussen leeftijd en de negatieve perceptie van de nabijheid van Brussel: hoe ouder de stakeholder, hoe negatiever hij over de nabijheid van Brussel denkt. Ook de typering van de Rand als regio onderhevig aan de instroom van anderstaligen wordt significant meer door 40-plussers benadrukt.
Minst typerend kenmerk van de Vlaamse Rand
|
Kenmerk
|
Aantal
|
Kenmerk
|
Aantal
|
|
Positief effect BHG
|
15,3%
|
Werkgelegenheid
|
4,0%
|
|
Authentiek en dorps karakter
|
14,4%
|
Instroom van anderstaligen
|
3,5%
|
|
Criminaliteit
|
9,4%
|
Nood investering huisvesting
|
3,0%
|
|
Milieuproblemen
|
8,9%
|
Aangename leefomgeving
|
3,0%
|
|
Voldoende welzijnsvoorzieningen
|
7,9%
|
Nood investering welzijn
|
2,5%
|
|
Negatief effect BHG
|
6,9%
|
Nood investering onderwijs
|
2,5%
|
|
Hooggeschoolde bevolking
|
5,0%
|
Rijk verenigingsleven
|
2,0%
|
|
Mobiliteit
|
4,5%
|
Groen karakter
|
1,5%
|
|
Aanbod onderwijs
|
4,5%
|
Rijk cultureel aanbod
|
1,0%
|
Tabel 3. Minst typerende kenmerk van de Rand (kolompercentages)
Hier komen twee kenmerken duidelijk boven drijven: 15% ervaart een positief effect van de nabijheid van Brussel het minst als typisch voor de Rand. Het zijn vooral de burgers die verantwoordelijk zijn voor deze score. Een net iets kleinere groep vindt dat de Rand evenmin gekenmerkt wordt door een authentiek en dorps karakter.
Wat zijn de belangrijkste troeven?
Onderstaande tabel geeft per troef de algemene gemiddelde score en de score voor de respectievelijke groepen van stakeholders.
|
Troef
|
Gemiddelde
|
Politici
|
Ambtenaren
|
Burgers
|
|
Groen karakter
|
8,56
|
8,73
|
8,26
|
8,82
|
|
Ligging bij Brussel
|
8,48
|
8,42
|
8,83
|
8,00
|
|
Aanbod sport & cultuur
|
8,12
|
8,55
|
7,87
|
7,98
|
|
Onderwijs
|
8,09
|
8,64
|
7,55
|
8,29
|
|
Werkgelegenheid
|
8,05
|
8,37
|
7,69
|
8,20
|
|
Milieu – open ruimte
|
8,00
|
8,58
|
7,36
|
8,32
|
|
Verenigingsleven*
|
7,79
|
8,38
|
7,55
|
7,46
|
|
Dorps karakter
|
7,53
|
8,02
|
6,90
|
8,02
|
|
Kwaliteit huisvesting
|
7,46
|
8,08
|
6,94
|
7,50
|
|
Veilige woonomgeving
|
7,06
|
7,74
|
6,50
|
7,07
|
|
Financiën gemeenten*
|
6,78
|
7,50
|
6,45
|
6,40
|
|
Bevolkingssamenstelling
|
6,59
|
6,90
|
6,38
|
6,61
|
|
Relatie burger-beleid
|
6,31
|
6,91
|
5,99
|
6,04
|
|
Mobiliteit
|
5,69
|
6,26
|
5,03
|
5,63
|
| Betaalbare huisvesting* | 5,03 | 6,24 | 4,46 | 4,40 |
Tabel 4. Troeven naar type stakeholder (*Gemiddelde scores op 0-10 schaal -*significante verschillen niveau .05)
Algemeen scoren het groene karakter en de ligging bij Brussel het hoogst. Opnieuw zijn er nuanceverschillen naargelang de respondentengroep. De ligging bij Brussel is vooral voor hogergeschoolden een troef (net zoals zij ook significant meer de diversiteit van de bevolking als troef zien) en het dorpse karakter als troef blijft eerder beperkt tot de residentiële gemeenten ten zuidoosten van het BHG. Opvallend zijn verder de hoge waardering voor het aanbod aan sport en cultuur en onderwijs, voor de aanwezigheid van werkgelegenheid, het open en dorps karakter en het verenigingsleven.
Uitdagingen
Dat mobiliteit de grootste uitdagingen vormt, is geen verrassing – dat bleek ook duidelijk uit de interviews met de burgemeesters. Verder worden het onderwijs, het behoud van het groene karakter, huisvesting en het bewaren van de taal en culturele identiteit als de belangrijkste uitdagingen aangeduid. Ook bij de uitdagingen zijn er opvallende verschillen in rangschikking naargelang het type stakeholder. Mobiliteit staat overal op één, maar waar taal en culturele identiteit bewaren bij politici op de tweede plaats komt, staat dit niet in de top 5 van de andere groepen. Huisvesting komt dan weer bij de anderen voor en staat niet in de top 5 van de politici. Onderwijs en behoud van groen karakter vinden we bij iedereen bovenaan het lijstje terug.
|
Uitdaging
|
Gemiddelde
|
Politici
|
Ambtenaren
|
Burgers
|
|
Mobiliteit
|
9,60
|
9,67
|
9,63
|
9,48
|
|
Onderwijs
|
8,99
|
9,10
|
8,75
|
9,18
|
|
Groen karakter
|
8,91
|
9,23
|
8,57
|
9,07
|
|
Huisvesting
|
8,87
|
8,93
|
8,57
|
9,20
|
|
Taal en culturele identiteit bewaren
|
8,74
|
9,38
|
7,76
|
8,57
|
|
Milieu en open ruimte
|
8,53
|
8,75
|
8,10
|
8,88
|
|
Welzijn
|
8,50
|
8,57
|
8,24
|
8,77
|
|
Leefbaarheid*
|
8,43
|
9,20
|
7,76
|
8,57
|
|
Verenigingsleven
|
8,32
|
8,64
|
7,70
|
8,84
|
|
Veiligheid
|
8,22
|
8,92
|
7,46
|
8,59
|
|
Armoede
|
8,17
|
8,25
|
7,97
|
8,34
|
|
Bevolkingsgroei
|
7,96
|
8,44
|
7,61
|
8,00
|
|
Dorps karakter
|
7,93
|
8,67
|
7,27
|
8,14
|
|
Financiën gemeente
|
7,91
|
8,49
|
7,36
|
8,04
|
|
Criminaliteit
|
7,78
|
8,42
|
7,19
|
7,93
|
|
Kloof burger-beleid
|
7,76
|
8,26
|
7,19
|
8,07
|
|
Vergrijzing
|
7,56
|
8,10
|
6,88
|
7,93
|
|
Communautaire rust
|
7,26
|
7,87
|
6,52
|
7,63
|
Tabel 5. Uitdagingen naar type stakeholder (*Gemiddelde scores op 0-10 schaal -*significante verschillen niveau .05)
Welke beleidsdomeinen verdienen meer aandacht?
In het verlengde van de uitdagingen werd de stakeholders gevraagd om er één specifiek domein uit te kiezen dat meer aandacht verdient. Tabel 11 geeft een overzicht van de antwoorden.
|
Beleidsdomein
|
Aantal
|
Beleidsdomein
|
Aantal
|
|
Mobiliteit
|
36,5%
|
Milieu
|
3,6%
|
|
Integratie en inburgering
|
25,9%
|
Cultuur en sport
|
3,6%
|
|
Huisvesting
|
7,6%
|
Veiligheid
|
3,0%
|
|
Armoedebestrijding
|
6,6%
|
Werkgelegenheid
|
1,5%
|
|
Onderwijs
|
5,1%
|
Financiën
|
1,5%
|
|
Welzijn
|
5,1%
|
|
Tabel 6. Beleidsdomeinen van de Rand die meer aandacht verdienen (kolompercentages)
Twee beleidsdomeinen komen als prioritair naar voor bij de verschillende stakeholders: mobiliteit en integratie en inburgering. Ondanks de vrij grote unanimiteit zien we toch een aantal verschillen: zo benadrukken de stakeholders uit de rijkere residentiële gemeenten significant meer het probleem van de mobiliteit en scoren ze significant lager op integratie en inburgering als probleem. Ook de ambtenaren zien integratie en inburgering minder als probleem dan de andere stakeholders.
De toekomst van de Vlaamse Rand
In een laatste vraag werd aan de stakeholders gevraagd om een score van 0 tot 10 te geven voor een aantal mogelijke beleidsmaatregelen. De antwoorden illustreren de complexe relatie tussen Brussel en de Vlaamse Rand.
|
Toekomst
|
Gemiddelde
|
Politici
|
Ambtenaren
|
Burgers
|
|
Betrokken bij projecten BHG
|
9,13
|
9,48
|
8,80
|
9,25
|
|
Betere samenwerking tussen 19
|
8,18
|
8,34
|
7,85
|
8,53
|
|
Nood samenwerking BHG
|
7,96
|
7,78
|
8,12
|
7,90
|
|
Randtoets nodig*
|
7,90
|
8,24
|
7,32
|
8,43
|
|
Apart statuut*
|
7,54
|
7,76
|
6,91
|
8,27
|
|
Samenwerkingsorgaan met BHG
|
7,54
|
7,57
|
7,46
|
7,65
|
|
Taalwet handhaven*
|
7,45
|
8,47
|
6,31
|
8,04
|
|
Samenwerking prima (Toekomstforum)
|
6,59
|
6,68
|
6,65
|
6,39
|
|
Uitbreiding Rand
|
6,06
|
6,10
|
5,91
|
6,23
|
|
Beleid prima
|
5,57
|
5,75
|
5,40
|
5,62
|
|
Taalwet versoepelen*
|
4,96
|
4,33
|
5,69
|
4,53
|
Tabel 7. Beleidsmaatregelen naar type stakeholder (* significante verschillen niveau .05)
De stakeholders benadrukken hiermee het belang van een samenwerking met het BHG, maar dan liefst eerder projectmatig dan in een vaste structuur. Ook een betere samenwerking tussen de randgemeenten onderling is wenselijk. Het handhaven van de taalwetgeving komt bij de politici op de tweede plaats en is voor de anderen relatief minder belangrijk, zeker voor de ambtenaren, die ook significant meer gewonnen zijn voor een versoepeling van de taalwetgeving. Hoe hoger het diplomaniveau, hoe meer de stakeholders geneigd zijn de taalwetgeving minder strikt toe te passen.
Leeft er zoiets als een ‘randgevoel’ of ‘randidentiteit’?
Enerzijds bestaat de Vlaamse Rand uit erg diverse gemeenten die in vogelvlucht wel 30km van elkaar liggen, anderzijds grenzen ze allen aan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het feit dat de Vlaamse overheid en de provincie Vlaams-Brabant van de 19 Randgemeenten een specifiek aandachtsgebied voor hun beleid maakten, creëert een zekere eenheid. Om te kijken in hoeverre de Rand als een inclusief concept fungeert waarmee de inwoners zich kunnen identificeren, konden de stakeholders een score geven aan verschillende geografische en linguïstische concepten. Dit stelt ons in staat het relatieve belang van de verschillende identificatieconcepten met elkaar te vergelijken. Tabel 14 geeft een overzicht van hun beoordeling.
|
Identificatie
|
Gemiddelde
|
Politici
|
Ambtenaren
|
Burgers
|
|
Nederlandstalig
|
9,48
|
9,76
|
9,20
|
9,58
|
|
Gemeente*
|
8,91
|
9,60
|
8,46
|
8,85
|
|
Vlaming*
|
8,83
|
9,74
|
7,94
|
9,17
|
|
Belg*
|
8,57
|
7,36
|
9,26
|
8,77
|
|
Europeaan
|
8,05
|
7,87
|
8,00
|
8,32
|
|
Wereldburger
|
7,99
|
7,98
|
8,21
|
7,69
|
|
Buurt*
|
7,85
|
8,54
|
7,01
|
8,33
|
|
Randbewoner*
|
7,34
|
9,12
|
5,69
|
7,83
|
|
Brusselaar
|
2,93
|
2,58
|
3,10
|
2,98
|
|
Franstalig
|
2,56
|
2,67
|
2,28
|
2,91
|
|
Waal
|
1,59
|
1,57
|
1,45
|
1,87
|
Tabel 8. Identificatie stakeholders (* significante verschillen niveau .05)
Uit de bevraging blijkt duidelijk dat van de bevraagden enkel lokale politici zich in grote mate identificeren als Randbewoner. De stakeholders zien zichzelf in eerste instantie als ‘Nederlandstalige’, als ‘inwoner van de gemeente’ en als ‘Vlaming’. Politici zien zich in volgorde van belangrijkheid als ‘Nederlandstalige’, ‘Vlaming’ en als ‘inwoner van hun gemeente’ gevolgd door een identificatie als ‘Randbewoner’. Ambtenaren zien zichzelf dan weer als ‘Belg’, ‘Nederlandstalige’ en ‘als inwoner van de gemeente’. Verder valt op: hoger het diploma, hoe minder men zich met ‘het lokale’ (buurt, gemeente) identificeert.
Rudi Janssens, Ann Mares & Dimokritos Kavadias, januari 2018
Meer lezen
Publicatie type
Fiche
Categorie
Politiek / Bestuur
Regio
Vlaamse Rand
Share this